Tytuł: Warszawska Enklawa. Świat społeczny wyścigów konnych na Służewcu
Autor: Barbara Bossak-Herbst
Liczba stron: 34 (624)
Wydawca: Oficyna Naukowa
Data publikacji: Warszawa, 2020

ISBN:  978-83-66056-61-9

Fragmenty książki ‘Warszawska Enklawa’, Pani Barbary Bossak-Herbst poświęcone światu wyścigów konnych na Służewcu.

Książka daje wgląd w życie niewielkiej społeczności mieszkającej w wyodrębnionej przestrzeni, która przez dziesiątki lat w zmieniających się warunkach zewnętrznych wytworzyła własny społeczny mikroświat. Rzuca światło na złożoną codzienność, rozmaite strategie i taktyki mieszkańców osiedla przy Torze służewieckim na Wyścigach. I jest to jej największa wartość – takich publikacji dotychczas nie było. […] z pewnością usatysfakcjonuje szerokie grono czytelników z zakresu nauk społecznych i humanistycznych (socjologów, antropologów, historyków), a także miłośników literatury varsavianistycznej oraz grono pasjonatów wyścigów konnych. Może być to również ważna lektura dla studentów.

Spis treści

Wstęp – s. 11

Rozdział 1

Inspiracje  teoretyczne – s. 18

Rywalizacja o przestrzeń w ujęciu ekologicznym i kulturalistycznym – s. 18
Wielogatunkowy świat na Torze Służewiec – s. 23
Instytucje i światy społeczne – s. 28
Gra jako część życia i jego metafora – s. 30
Uwarunkowania (nie)pamięci społecznej o wyścigach konnych – s. 35
Historia społeczna wyścigów w ujęciu środowiskowych strażników pamięci – s. 35
Materialne nośniki pamięci na Torze – s. 40
Społeczne kręgi pamięci na Torze – s. 43
Centralne treści pamięci w społeczności sąsiedzko-zawodowej i „wspólnot pamięci” – s. 45

Rozdział 2

Metody  badawcze i źródła – s. 48

Badania terenowe i monografie – s. 48
Dylematy etyczne – s. 51
Źródła zastane – s. 60
Wydawnictwa ciągłe, czasopisma i prasa codzienna – s. 60
Książki – s. 62
Archiwalia – s. 63
Dokumenty urzędowe – s. 64
Fora, strony internetowe, media społecznościowe – s. 64
Źródła wywołane – s. 65
Obserwacja – s. 65
Wywiady – s. 70
Wywiady ankietowe w sąsiedztwie Toru – s. 73

Rozdział 3

Wyścigi konne w stylu angielskim – geneza, przemiany i dyfuzja do wybuchu pierwszej wojny światowej – s. 74
Wielka Brytania – s. 76
Wyścigi na terenie Wielkiej Brytanii do 1740 roku – s. 76
Przejęcie przez ziemiaństwo. Wyścigi konne po roku 1740 – s. 79
Po 1776 roku. Między tradycjonalizacją a komercjalizacją – s. 82
Dyfuzja wyścigów w stylu angielskim na świecie – s. 87
Francja – s. 89
Stany Zjednoczone – s. 91
Północ i Południe – s. 91
Po wojnie secesyjnej – s. 93
Imperium Rosyjskie – s. 96
W minionych wiekach na terenach Polski – s. 98
Uwagi i zastrzeżenia – s. 98
Ślady dawnych zwyczajów – s. 99
W kręgu wpływów austriackich – s. 100
W kręgu wpływów niemieckich – s. 103
W kręgu wpływów rosyjskich – s. 104
Tor warszawski do powstania styczniowego – s. 104
Tor warszawski jako jeden z torów Cesarstwa Rosyjskiego – s. 112
Miejski Tor przy ulicy Polnej. Rok 1886 – s. 115
Towarzystwo Cesarskie w Warszawie – s. 120

Rozdział 4

II Rzeczpospolita – zmagania o miejsce w nowoczesnym społeczeństwie – s. 125

Tor przy Polnej po pierwszej wojnie światowej – s. 126
Konflikty wokół toru przy Polnej i problemy finansowe TZHK w latach trzydziestych – s. 133
Budowa torów wyścigowych Służewiec – s. 143
Projekt torów na Służewcu — zamazany kod – s. 143
Prace terenowe, sprzedaż i zakup działek – s. 151
Wznowienie prac po 1937 roku – s. 158
Hipodrom i trybuny — część dla publiczności 160; Poza trybunami — ośrodek mieszkalno-treningowy i część gospodarcza – s. 166
Pierwszy sezon na Służewcu. Pracownicy i członkowie Towarzystwa oraz publiczność – s. 170

Rozdział 5

Losy  Toru  i  TZHK  podczas  drugiej  wojny światowej – s. 174

Strategie przetrwania – s. 174
Przygotowania do działań powstańczych na Torze – s. 181
Układ przestrzenno-funkcjonalny Toru Służewiec w 1944 roku – s.
Wydarzenia z 1 sierpnia 1944 roku – s. 186
Obóz przejściowy na terenie Toru Służewiec – s. 192

Rozdział 6

Lata  powojenne 1944 – 1949 – s. 94

Kim był Leon Bukojemski? – s. 195
Lata 1944–1945 w Lublinie i Warszawie – s. 201
Między własnością prywatną a publiczną koni i majątku na Służewcu – s. 204
Wznowienie sezonów wyścigowych w Warszawie – s. 208
Enklawa sąsiedzko-zawodowa – s. 210

Rozdział 7

Przełomowe  lata  1950 – 1952 – s. 219

Likwidacja własności prywatnej – s. 219
Państwowe Tory Wyścigów Konnych – s. 220
Ciągłość i zmiana w latach 1950–1952 – s. 224

Rozdział 8

Życie  i  praca  w  PTWK  w  latach  1953 – 1993 – s. 234

Biuro oraz panowie i gospodarze. Struktury pracownicze i partyjne – s. 234
Teren. Rytm i warunki pracy w stajniach – s. 242
Pierwsza fala — młodociani migranci ze wsi – s. 249
Rekrutacja i rotacja – s. 249
Wychowanie młodzieży – s. 253
Spółdzielnie dżokejów – s. 258
Druga fala — inżynierkowie oraz amatorzy i amatorki – s. 268
Porządek i autarkia – s. 271
Rozbudowa enklawy. Nowy hotel i bloki mieszkalne – s. 279
Kobiety na Torze – s. 288
Trzecia fala. Urbanizacja południowej Warszawy. Inwazja planistów i inwestorów – s. 294
Lokalne przenikania – s. 301
Wyścigowcy i ludzie „z Wyścig” – s. 307

Rozdział 9

Mitingi  wyścigowe  1953 – 1993 – s. 311

Organizacja sezonów, mitingów i gry – s. 311
Publiczność – s. 321
Frekwencja i publiczność na trybunie honorowej i „świniarni” – s. 321
Elity i loże – s. 329
Uczestnictwo w wyścigach w pamięci stałych bywalców – s. 336
Bukmacherzy, zaprawki, miejscówki i kanty – s. 342
Dziennikarze na wyścigach, wyścigi na łamach prasy – s. 353

Rozdział 10

Wyścigi  w  dobie  transformacji ustrojowej 1994 –  2007 – s. 368

Od likwidacji PTWK do nowej ustawy o wyścigach konnych. Lata 1994–2001 – s. 370
Nowa ustawa i nierozwiązane problemy – s. 379
Mitingi – s. 386
Pamiętanie okresu transformacji – s. 389
Chaos i oddolna samoorganizacja – s. 389
Między wolnością i nadzieją – s. 402

Rozdział 11

Warszawska enklawa.  Tor  Służewiec 2008 – 2018 – s. 408

Podstawy prawno-instytucjonalne – s. 408
Od umowy dzierżawy PKWK–TS do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – s. 408
Prywatne czy publiczne? – s. 417
Podział funkcjonalny – s. 430
Niepewna stabilizacja. Decydenci w opiniach użytkowników Toru – s. 436
Jestem z Wyścig, pracuję na Wyścigach – s. 445
Rodzina, rodziny i jak w rodzinie – s. 445
Wspólnota „jak na wsi” – s. 451
Granica muru — granice społeczne. Dawniej i dziś – s. 457
Utracone przestrzenie — bóle fantomowe. Ważne miejsca dawniej i dziś – s. 470
Międzygatunkowa sieć życia w niewidzialnym mieście – s. 476
Sąsiedzi wobec Wyścigów – s. 486
Stajnia — matka karmiąca – s. 495
Charakter pracy z końmi – s. 495
Zatrudnienie i warunki pracy – s. 505
Relacje zawodowe – s. 515
Trener — dżokej — właściciel – s. 523
Płeć raz jeszcze – s. 533
Współczesna publiczność wyścigowa – s. 544
Stali i regularni gracze – s. 544
Mitingi. Czasoprzestrzenny wymiar uczestnictwa – s. 553
Typologia graczy – s. 562
Postawy i wizje przyszłości – s. 571

Zamiast podsumowania.  Uwagi na przyszłość – s. 579

Bibliografia – s. 594

Źródła – s. 594
Źródła archiwalne – s. 594
Źródła normatywne – s. 594
Źródła opublikowane – s. 595
Materiały prasowe 
Opracowania – s. 604

Indeks osób – s. 613

W związku z objętością dokumentu, mogą wystąpić problemy z jego przeglądaniem na urządzeniach mobilnych (tablety, smartfony).