Wpisy

,

Jan Raszka

Promotorzy: Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie

W zbiorach Muzeum Śląska Cieszyńskiego znajdują się dwa gipsowe modele pomników konnych autorstwa Jana Floriana Raszki (1871-1945), rzeźbiarza, medaliera, malarza, pedagoga związanego ze Śląskiem Cieszyńskim i Krakowem.

Ich twórca pochodził z Ropicy k. Cieszyna (obecnie Republika Czeska), kształcił się m.in. w Cieszynie i tu, w latach nauki gimnazjalnej, protektorem uzdolnionego artystycznie młodzieńca został generalny zarządca dóbr arcyksięcia Fryderyka Habsburga na Śląsku (tzw. Komory Cieszyńskiej) – Rudolf Ritter von Walcher Uysdal.

Dzięki niemu przyszły artysta poznał osobiście w 1891 r. brata arcyksięcia Fryderyka – arcyksięcia Eugeniusza, który w latach 1888-1891 przebywał w Cieszynie jako komendant miejscowego garnizonu. Spotkanie to zaowocowało wykonaniem popiersia arcyksięcia, zaś dzieło zyskało uznanie Eugeniusza Habsburga.

Dzięki niemu Raszka otrzymał stypendium umożliwiające podjęcie nauki w ASP w Wiedniu (1892-1899). W okresie studiów przyszły rzeźbiarz stworzył pierwsze portrety konne: samego Walchera oraz arcyksięcia Eugeniusza. Brązowy odlew pomnika Habsburga został wykonany dla siostry arcyksięcia – królowej Hiszpanii Marii Krystyny, natomiast w zbiorach cieszyńskiego muzeum znalazło się gipsowe bozzetto z 1898 r.

Pomników konnych w twórczości Raszki było znacznie więcej.

Wśród nich można znaleźć zarówno rzeźby konne znaczących osobistości, jak i projekty konnych statuetek jako nagród cesarskich w krakowskich wojskowych konkursach hippicznych.

Cezurę w życiorysie i twórczości rzeźbiarza stanowiły lata I wojny światowej. Wówczas zgłosił się do służby w Legionach Polskich (od 1916 r. do 1917 r.). Wtedy też (w 1916 r.) po raz pierwszy sportretował Józefa Piłsudskiego, którego poznał jeszcze przed wojną w Krakowie. Marszałka, z którym połączyła go przyjaźń, uwieczniał wielokrotnie, głównie w formie popiersi, zaś prace nad pomnikiem naczelnika państwa podejmował w latach 30. XX w.

Około 1935-37 r. powstał model konnego pomnika Piłsudskiego, który – wraz z bozzettem wspomnianego posągu arcyksięcia Eugeniusza – trafił do cieszyńskich zbiorów w 1976 r. Pierwotnie uważano, iż jest to projekt niezrealizowanego pomnika marszałka Piłsudskiego w Katowicach.

Niestety informacja o udziale Raszki w 1936 r. w konkursie na ten monument nie została potwierdzona. Projekt doczekał się jednak realizacji w innym miejscu i czasie. Według tegoż modelu wzniesiono z inicjatywy Związku Piłsudczyków brązowy pomnik Marszałka na Placu Litewskim w Lublinie (odsłonięty 10.11.2001 r.). Jego model realizacyjny wykonał Krzysztof Skóra z Chełma, odlew zrealizował Tomasz Zwoliński z Iłży.

Obecnie oba bozzetta pomników konnych – arcyksięcia Eugeniusza i Józefa Piłsudskiego – możemy zaprezentować nie tylko w ich gipsowej, odrestaurowanej formie, ale również w brązowych odlewach, które powstały dzięki pasji i finansowemu zaangażowaniu pan Artura Bobera i Spółki Bober Team w Ochabach.

Autor: Katarzyna Jarmuł-Niemczyk
źródło: Pomniki konne Jana Floriana Raszki w zbiorach Muzeum Śląska Cieszyńskiego

Powiązane materiały w Polskiej Cyfrowej Bibliotece Jeździeckiej:

Wybrane prace:

/Autor