– Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu 1920-1939 –
Adres: Wodna 3, 86-300 Grudziądz
Strona: www.muzeum.grudziadz.pl
Facebook: www.facebook.com/Muzeum.Grudziadz
Muzeum w Grudziądzu to lata tradycji i historii, bogate zbiory, zabytki, kolekcje i ludzie, którzy tworzyli tę historię. Oficjalnie otwarte 15 czerwca 1884 roku, nieprzerwanie działa do dnia dzisiejszego, w zabytkowych budynkach dawnego klasztoru benedyktynek oraz spichrzach – dawnych magazynach zbożowych.
Oficjalny Patron Honorowy Polskiej Cyfrowej Biblioteki Jeździeckiej oraz projektu Legendy Polskiego Jeździectwa, obok Prezydenta Miasta Grudziądza – Pana Jana Glamowskiego.


Najpierw znane jako Miejskie Muzeum Starożytności. Tymczasowo zajmowało salę w szkole dla dziewcząt, mieszczącej się w tzw. Pałacu Opatek przy ul. Klasztornej.
Początkowo liczyło 741 eksponatów, wyłącznie z dziedziny archeologii, pochodzących z kilku miejscowych kolekcji prywatnych. W 1890 r. zajmowało 3 pomieszczenia i posiadało 3116 obiektów zabytkowych z różnych dziedzin. W związku z brakiem wystarczającej przestrzeni, w latach 1893–1899 zbiory przechowywano w Gimnazjum Klasycznym przy ul. Sienkiewicza, a od 1897 roku, siedzibą muzeum stał się nowy ratusz w dawnym kolegium jezuickim, gdzie 23 czerwca 1896 r. otwarto stałą ekspozycję w reprezentacyjnej – choć nadal niewystarczającej – sali refektarza.
Od 1904 r. prowadzono starania o budowę własnej siedziby. Otwarcie nowego reprezentacyjnego gmachu przy ul. Legionów, mieszczącego również – do dzisiaj – bibliotekę miejską, nastąpiło w 1911 r. W odrodzonej Polsce w latach 1921–1939 Muzeum i Biblioteka Miejska pomyślnie rozwijały się pod zarządem Towarzystwa Czytelni Ludowych, a od 1922 r. honorowym kustoszem zbiorów był ks. dr. Władysław Łęga.

Podczas okupacji niemieckiej w latach 1940–1945 działało jako Muzeum Miejskie (funkcję dyrektora sprawował dr Hans Bernhard Meyer), a jego charakter został podporządkowany doraźnym celom hitlerowskiej propagandy politycznej. Po wojnie ocalała zaledwie 1/3 zbiorów. Muzeum w Grudziądzu zostało ponownie otwarte dla publiczności w 1946 r. Od roku 1956 siedzibą Muzeum jest odbudowany ze zniszczeń wojennych gmach dawnego klasztoru benedyktynek przy ul. Wodnej 3/5. W 1961 r. muzeum przeszło znaczącą reorganizację, a w latach późniejszych w skład muzeum weszły zabytkowe spichrze i tzw. Pałac Opatek, mieszczące kolejne sale ekspozycyjne.
W Pałacu Opatek prezentowana jest obecnie wystawa stała: Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu 1920-1939. Otwarcie wystawy odbyło się 9 listopada 2018 roku.

W salach na parterze zaprezentowano zagadnienia związane z historią Centrum Wyszkolenia Kawalerii, jeździectwem i sportami konnymi. Tutaj podziwiać można okazałą kolekcję broni białej – wszystkie wzory szabli używanych przez polskich kawalerzystów i lance.
W centralnym miejscu sali ustawiona jest rzeźba naturalnej wielkości, przedstawiająca kawalerzystów konno, w cwale, nawiązująca do znanych szarż 18. Pułku Ułanów Pomorskich oraz 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich, z września 1939 roku.
Dalsza część sali poświęcona jest historii szkoły i życiu codziennemu w koszarach. Na ekranie monitora prezentowany jest film o historii Centrum Wyszkolenia Kawalerii przedstawiający najważniejsze wydarzenia, strukturę organizacyjną i życie codzienne kawalerzysty. W gablotach natomiast znajdują się pamiątki związane bezpośrednio ze szkołą oraz kolekcja oryginalnych odznak pułkowych.
Kolejną strefę sali zadedykowano jeździe konnej oraz sportom konnym. Ta część ekspozycji imituje stajnię. Znajdują się tu siodła oraz akcesoria jeździeckie, nagrody i puchary z zawodów sportowych a także repliki umundurowania polowego kawalerzysty. Na ścianach umieszczono wydruki wielkoformatowe z wizerunkiem stajni i budową lancy.
Na sali wystawowej na I piętrze, w gablotach wolnostojących, zaprezentowano oryginalne mundury kawaleryjskie wraz z ekwipunkiem, a w gablotach wnękowych – kolekcję broni palnej i elementy wyposażenia kawaleryjskiego. Na wydrukach wielkoformatowych pokazane zostały wizerunki regulaminowego umundurowania kawalerzysty i wyposażenia sakw. Druga strefa tej sali poświęcona jest zagadnieniom związanym z wszechstronnym wyszkoleniem kawalerzysty. Na ekranach, umieszczonych na ścianie, w formie krótkich filmów prezentowane są zagadnienia związane ze szkoleniem kawaleryjskim (jazda konna i woltyżerka, władanie bronią białą, wychowanie fizyczne, zajęcia teoretyczne, wyszkolenia bojowe, wyszkolenia strzeleckie). W tej części sali w gablotach wnękowych znajdują się osobiste pamiątki po kawalerzystach. Przed wejściem do sali znajduje się replika sztandaru Oficerskiej Szkoły Kawalerii, na który ślubowanie składały kolejne roczniki podchorążych Szkoły Podchorążych Kawalerii i Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii.